Τρεις απλές ιδέες για την κρίση

Του ΝΙΚΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗ*

Η κυβέρνηση προσπαθεί να ελιχθεί ανάμεσα στις συμπληγάδες των δημοσκοπήσεων, με μέτρα που επιδιώκουν κυρίως να εξευμενίσουν όσους διαμαρτύρονται και λιγότερο να προετοιμάσουν την οικονομία όταν πράγματι αυτή πληγεί τους ερχόμενους έξι μήνες.

Η ελληνική οικονομία θα δοκιμαστεί από τον μειωμένο τουρισμό λόγω της ευρωπαϊκής ύφεσης, από τα μειωμένα ναυτιλιακά εμβάσματα λόγω της κινεζικής ύφεσης και από το υπέρογκο κόστος κρατικού δανεισμού λόγω της κυβερνητικής ύφεσης.

1 Αν και ευκταίο, είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς πώς υπό τις παρούσες συνθήκες θα μπορούσε να εκπονηθεί ένα Σχέδιο Εθνικής Στρατηγικής για τα παραπάνω, όταν οι πολιτικές δυνάμεις βρίσκονται ακροβολισμένες στα κομματικά μετερίζια. Ακόμα δυσκολότερο είναι να φανταστεί πώς ένα τέτοιο σχέδιο θα μπορούσε να τεθεί σε ισχύ, όταν η πρώτη θιγόμενη ομάδα θα ξεσηκωνόταν και θα υποχρέωνε την κυβέρνηση να υποχωρήσει μέσα σε 24 ώρες για να μην φορτωθεί αυτή μόνο το πολιτικό κόστος.

Από το να αναζητεί, όμως, κανείς ουτοπικά σχέδια, είναι πιο ρεαλιστικό να παρακολουθήσει τι κάνουν άλλα, πιο έμπειρα κράτη και μετά να προσπαθεί να εφαρμόσει στην Ελλάδα ό,τι ταιριάζει καλύτερα στους δικούς μας θεσμούς και πρακτικές.

2 Σήμερα οι οικονομίες που πλήττονται από την κρίση προσπαθούν να κάνουν τρία κυρίως πράγματα:

*Πρώτον, να αποφύγουν μεγάλες επιβαρύνσεις στο δημόσιο χρέος, ώστε να έχουν διαθέσιμους πόρους για την ενίσχυση της πραγματικής οικονομίας όταν η κρίση χειροτερέψει κι άλλο.

*Δεύτερον, να πείσουν μεγάλες επιχειρήσεις να κάνουν και αυτές υποχωρήσεις, ρίχνοντας τις τιμές για να κρατήσουν την κατανάλωση.*Τρίτον, να καταργήσουν τα μπόνους των στελεχών, για να μετριάσουν την κοινωνική αγανάκτηση.3 Με βάση αυτή τη λογική πιστεύω πως η καλύτερη γραμμή πλεύσης για την ελληνική οικονομία είναι να κάνει τρία απλά πράγματα:

*Αναστολή εξοπλισμών:

Για να αποφύγει τη διόγκωση του χρέους, να αναστείλει την υλοποίηση των νέων εξοπλιστικών προγραμμάτων, όπως ακριβώς έχουν δηλώσει ότι θα κάνουυν Πούτιν και Ομπάμα για τις πυραυλικές ασπίδες που θα τοποθετούσαν εκατέρωθεν των συνόρων της Πολωνίας. Η γενναία αυτή απόφαση δεν προκλήθηκε τόσο από μία έξαρση ειρηνοφιλίας, όσο κυρίως από την ανάγκη να χρησιμοποιήσουν τα χρήματα πιο παραγωγικά. Για να μη θιγεί η γεωστρατηγική ισορροπία στο Αιγαίο, πρέπει αντίστοιχα η χώρα μας να διαπραγματευτεί μία διμερή αναστολή εξοπλισμών με την Τουρκία.

*Τράπεζα Υπερχρεωμένων Επιχειρήσεων:

Πάλι για να αποφύγει τη διόγκωση του χρέους, η πολιτεία πρέπει να αρνηθεί τη δημιουργία ενός κρατικού οργανισμού που τάχα θα «εξυγιάνει» όσες ιδιωτικές επιχειρήσεις έχουν προβλήματα εξυπηρέτησης δανείων. Ολες οι αποτυχημένες επιχειρήσεις θα τρέξουν τότε να φορτωθούν στον κρατικό προϋπολογισμό, οι εργαζόμενοί τους θα μετατραπούν σε ένα είδος δημοσίων υπαλλήλων και κανείς δεν θα έχει κίνητρο να διορθωθεί. Το ίδιο είχε γίνει με τον Οργανισμό για τις προβληματικές επιχειρήσεις, που χρειάστηκε είκοσι χρόνια για να κλείσει με μεγάλος κόστος.

Αντίθετα, αυτό που πρέπει να δημιουργηθεί είναι μία ή περισσότερες Τράπεζες Υπερχρεωμένων Επιχειρήσεων (ΤΥΕ) στο πρότυπο των «Bad Banks» που σχεδιάζουν στην Αμερική. Οι ΤΥΕ θα αποκοπούν από το επίσημο χαρτοφυλάκιο των τραπεζών, για να τις βοηθήσουν να απαλλαγούν από τις «τοξικές μετοχές», αλλά θα διοικούνται από μία κοινοπραξία των δανειστριών τραπεζών χωρίς κρατική ιδιοκτησία. Ετσι, οι τράπεζες αντί να φορτώσουν τον φορολογούμενο με το κόστος των δικών τους λανθασμένων επιλογών, θα έχουν κίνητρο να ανορθώσουν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και δικαίως μετά να αποκομίσουν και το όφελος της εξυγίανσης, εντάσσοντάς τις ξανά στα χαρτοφυλάκιά τους.

*Παλιές μετοχές αντί για μπόνους:

Σε όσες τράπεζες και επιχειρήσεις ενισχύονται από τον κρατικό προϋπολογισμό, θα ήταν προκλητικό τα στελέχη τους να αμείβονται με τους ίδιους εξωφρενικούς μισθούς.Ενας απλός τρόπος να υπάρξει οικονομία, αλλά ταυτόχρονα να προκύψουν και κίνητρα απόδοσης στα στελέχη των τραπεζών που προσχωρούν στο πακέτο διάσωσης, είναι οι μισές αμοιβές τους να πληρώνονται με μετοχές στην αξία που είχαν προ της κρίσης. Ετσι, θα ικανοποιηθούν και οι δύο απαιτήσεις:

Η κοινή γνώμη θα αισθανθεί ότι μειώθηκαν αισθητά οι αμοιβές τους, αφού σε σημερινή αξία θα αποτιμώνται πολύ χαμηλότερα. Από την άλλη μεριά, τα στελέχη θα δουλέψουν σοβαρά για να ξαναφέρουν τις τράπεζες στις προγενέστερες αξίες τους, ώστες να ωφεληθούν αυτομάτως και οι ίδιοι, χωρίς επιβάρυνση του φορολογούμενου.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ είναι πρώην υπουργός Εθνικής Οικονομίας

και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
*από την εφημ. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 15/02/2009