Ο Μάης του '68

Τo 1968 και ειδικά η «Άνοιξη του '68», έχει περάσει στα χρονικά σαν μια μνημειώδης χρονιά. Για να βρει κάποιος παρόμοια, τουλάχιστον ως προς την έκταση των γεγονότων, πρέπει ν ανατρέξει 120 χρόνια πίσω.

Ο ελληνικός Μάης άνθισε κάτω από τον χουντικό γύψο
Ενας Ελληνας θυμάται από τη Σορβόνη ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΚΟΣΜΟΣ
Βατερλώ στο... Λονδίνο για Γκ. Μπράουν και Εργατικούς
Στη σκιά του απόλυτου διχασμού
Ειρήνη εντός του 2008 «βλέπει» η Κ. Ράις
Στόχος της Ε.Ε. 8 εκατ. λαθρομετανάστες
περισσότερα »
Τo 1968 και ειδικά η «Άνοιξη του '68», έχει περάσει στα χρονικά σαν μια μνημειώδης χρονιά. Για να βρει κάποιος παρόμοια, τουλάχιστον ως προς την έκταση των γεγονότων, πρέπει ν ανατρέξει 120 χρόνια πίσω. Στις αστικές επαναστάσεις του 1848, που συγκλονίζανε την Ευρώπη. Η γηραιά ήπειρος φλέγεται από τον «Γαλλικό Μάη», που θα περάσει στην ιστορία ως σύμβολο εξέγερσης και επαναστατικών οραμάτων. Μπορεί στη Γαλλία να προσλαμβάνει διαστάσεις επανάστασης, αλλά αγκαλιάζει όλη τη Δυτική Ευρώπη. Αλλά και χώρες της Ανατολικής. Στο Βελιγράδι, τη Βαρσοβία, την Πράγα. Η εξέγερση είναι παρούσα από τις ΗΠΑ έως την Τουρκία και το Μεξικό...

Η «προετοιμασία» του Μάη

Μάρτιος
Καταλήψεις πανεπιστημίων στην Ιταλία,επιθέσεις κατά φοιτητών
Μεγάλες αντιπολεμικές διαδηλώσεις στο Λονδίνο για το Βιετνάμ (η αποτρόπαιη σφαγή των αμάχων στο Μάι Λάι).
Ο Φράνκο κλείνει το Πανεπιστήμιο της Μαδρίτης
Στη Γαλλία γεννιέται το «Κίνημα της 22ας Μαρτίου» που καταλαμβάνει το πανεπιστήμιο. Είναι ομάδα 200 φοιτητών της Ναντέρ, με επικεφαλής τον Κον Μπεντίτ.

Απρίλιος
Στη Φραγκφούρτη εμφανίζεται η «Φράξια Κόκκινος Στρατός» (Αντρέα Μπάαντερ και Γκούντρουν Εσλιν).
Απόπειρα δολοφονίας του Ρ. Ντούτσκε στο Δ. Βερολίνο. Μαχητικές διαδηλώσεις σε πολλές δυτικογερμανικές πόλεις όλη τη Μ. Εβδομάδα του Πάσχα των Καθολικών.

Η φαντασία που έγινε εξουσία
Ο Μάιος του 1968, με επίκεντρο την πόλη του αιωνίου φωτός, με τα γεγονότα των αμέσως προηγούμενων και επόμενων βδομάδων, συμπυκνώνει ολόκληρες εποχές. Μια μάτια στον κόσμο πριν το 1968 και μια μετά, καταδεικνύει την πρόοδο που συντελέστηκε...

3.5 Εναρξη της εξέγερσης. Συνέλευση φοιτητών στη Σορβόνη. Η αστυνομία επεμβαίνει βίαια και εκκενώνει τον χώρο. Συμπλοκές στη συνοικία Καρτιέ Λατέν. Περίπου 100 τραυματίες και 600 συλλήψεις.
5.5 Φυλακίζονται φοιτητές που είχαν συλληφθεί στα προηγούμενα επεισόδια. Στο Παρίσι αρχίζουν να κλείνουν οι πανεπιστημιακές σχολές. Τα πρώτα οδοφράγματα έξω από τη Σορβόνη.
7.5 Σφοδρές συγκρούσεις φοιτητών-αστυνομικών τη νύχτα με εκατοντάδες τραυματίες. Αντί για απελευθέρωση των συλληφθέντων, όπως απαιτούν οι διαδηλωτές, νέες συλλήψεις (400-500).
8.5 Η κυβέρνηση σκέφτεται να ξανανοίξει τη Σορβόνη, αλλά δεν το επιχειρεί.
9.5 Ανοίγει το Πανεπιστήμιο της Ναντέρ, η θρυαλλίδα της εξέγερσης.
10.5 Στο Παρίσι αρχίζουν οι ειρηνευτικές συνομιλίες ΗΠΑ- Βιετνάμ. Αντιιμπεριαλιστικές διαδηλώσεις σε όλο τον κόσμο.
10.5 Η «νύχτα των οδοφραγμάτων». Δώδεκα χιλιάδες διαδηλωτές και εξήντα οδοφράγματα στο Καρτιέ Λατέν. Αποτυγχάνουν οι διαπραγματεύσεις φοιτητών - αστυνομίας (οι διαδηλωτές ζητούν απόσυρση των πάνοπλων αστυνομικών).
11.5 Ο Τα συνδικάτα αποφασίζουν γενική απεργία για τη Δευτέρα 13 Μαϊου. Ο πρωθυπουργός Ζ. Πομπιντού (απουσίαζε ως τότε σε ταξίδι στο Αφγανιστάν ) ανακοινώνει μέτρα «κατευνασμού». Είναι όμως απελπιστικά αργά για εκτόνωση.
14.5 Επέκταση των απεργιών σ' όλη τη χώρα, που θα διαρκέσουν ως τις 30 Μαϊου. Ανακήρυξη της Σορβόνης σε «ελεύθερη κοινότητα».
18.5 Ο Ντε Γκωλ αρνείται να διαπραγματευτεί με τους φοιτητές. Κινηματογραφιστές καταλαμβάνουν τον χώρο του φεστιβάλ των Καννών, ενώ σκηνοθέτες αποσύρουν τις ταινίες τους.
19.5 Πρόσκληση της ομοσπονδίας των εργατών (CGT) «να συγκεντρωθούν στους τόπους δουλειάς οι εργαζόμενοι και ν αποφασίσουν τις νέες μορφές αγώνα».
22.5 Αφαιρείται από τον Κον Μπεντίτ η ιθαγένεια. Διαδηλώσεις με το σύνθημα-απάντηση «Είμαστε όλοι Γερμανοεβραίοι». Δεν εγκρίνεται η πρόταση μομφής.
22.5 Η κυβέρνηση απαγορεύει τη μετάδοση απευθείας ρεπορτάζ από τα γεγονότα στο Καρτιέ Λατέν.
24.5 Ο Ντε Γκωλ προκηρύσσει δημοψήφισμα για την παραμονή του ή όχι στην Προεδρία. Ανακοίνωση για έναρξη διαπραγματεύσεων μεταξύ κυβέρνησης και συνδικάτων.
25-26.5 Απεργία και στην κρατική ραδιοτηλεόραση με αίτημα την ελευθερία στην πληροφόρηση. Διαπραγματεύσεις κυβέρνησης - συνδικάτων σ' εθνικό επίπεδο και καταρχήν συμφωνία υπό την αίρεση «αν εγκριθούν από τη βάση».
27.5 Οι εργάτες της Ρενώ και άλλων μεγάλων εργοστασίων αρνούνται τη συμφωνία. Συνεχίζονται για 4η βδομάδα οι απεργιακές κινητοποιήσεις.
29.5 Ο Ντε Γκωλ εγκαταλείπει τα Ηλύσια. Συναντιέται μυστικά με τον στρατηγό Μασού στη Γερμανία, διοικητή των γαλλικών δυνάμεων στη Δ. Γερμανία. Η «Ουμανιτέ» (όργανο του Γαλλικού ΚΚ ) ζητά με τον κύριο τίτλο της «Λαϊκή κυβέρνηση με κομμουνιστική συμμετοχή».
30.5 Επιστροφή του Ντε Γκωλ. Εκατοντάδες χιλιάδες γκωλιστές (η «σιωπηλή πλειοψηφία») διαδηλώνουν στα Ηλύσια. Ο στρατηγός ανακοινώνει διάλυση της Βουλής και διεξαγωγή πρόωρων εκλογών για το τέλος Ιουνίου.

Παγκόσμια απήχηση

ΗΠΑ
2.5 Στο Μέμφις πραγματοποιείται η «πορεία των φτωχών». Είναι η τελευταία που οργανώνει ο Μ.Λ. Κινγκ.

Γερμανία
11.5 Μαζική πορεία προς τη Βόννη από έξι διαφορετικά σημεία της Γερμανίας. Οι διαδηλωτές καταγγέλλουν την απόπειρα δολοφονίας του Ρ. Ντούτσκε και καταδικάζουν του νόμους για τα έκτακτα μέτρα που προωθεί η κυβέρνηση.

Ιταλία
19.5 Οι κομμουνιστές κατακτούν τον ένα στους τρεις ψηφοφόρους.

Κολουμπία
22.5 Στη Νέα Υόρκη φοιτητές καταλαμβάνουν το Πανεπιστήμιο Κολούμπια σ' ένδειξη διαμαρτυρίας για τον αμερικανικό πόλεμο στο Βιετνάμ.

«Απαγορεύονται οι απαγορεύσεις»

Της Τέας Βασιλειάδου

Τα συνθήματα του Μάη δεν ήταν μαρξιστικά. Ήταν ποιητικά. Σουρεαλιστικά. «Κάτω από το λιθόστρωτο, η παραλία», «Απαγορεύονται οι απαγορεύσεις», «Να είστε ρεαλιστές: να ζητάτε το αδύνατο».

Το 1968 είναι μια χρονιά σταθμός! Το κίνημα των χίπις, εδραιωμένο ήδη στις ΗΠΑ, απλώνεται και στην Ευρώπη. Το κορμί απελευθερώνεται. Το σεξ επαναστατεί! Ο φεμινισμός θριαμβεύει. Το ροκ επιβάλλει νέες αξίες. Το τόπλες έρχεται για να συμπληρώσει την επίθεση στον πουριτανισμό που το μίνι είχε ήδη ταράξει από το 1965. Οι νέοι αντιδρούν στην τάξη πραγμάτων. Αντιδρούν στη βαθιά κρίση του σύγχρονου πολιτισμού με ένα ανεπανάληπτο πολιτιστικό ταρακούνημα, όπως αυτό αποτυπώνεται στην ταινία «Οι Ονειροπόλοι» (2003) του Μπερνάρντο Μπερτολούτσι, ο οποίος εξιστορεί ένα μικρό χρονικό διάστημα από τη ζωή τριών νέων σινεφίλ φοιτητών με φόντο τα γεγονότα του Μαϊου του 1968, όπως το καταγράφει ο Αντονιόνι στο «Ζαμπρίσκι Πόιντ», μια ταινία ενάντια στον καταναλωτικό πολιτισμό με το μοναδικό φινάλε όταν μια βόμβα εκρήγνυται ξερνώντας πλυντήρια, αυτοκίνητα, τηλεοράσεις και χάμπουργκερ.

Οι νέοι αντιδρούν στη βλακεία και η μουσική, βασικός κρίκος επικοινωνίας και διάδοσης των καινούργιων ιδεών, αλλάζει ριζικά. Η εποχή των απλοϊκών, εύπεπτων τραγουδιών έχει περάσει. Soucefull of Secrets, Ummagumma (Pink Floyd) και το αξεπέραστο ψυχεδελικό αριστούργημα των Beatles -Magical Mystery Tour, περιγράφουν ανάγλυφα την hippie ιδεολογία: all you need is love! (Το μόνο που χρειάζεσαι είναι αγάπη). Μέσα σ' αυτό το παγκόσμιο κοινωνικό, πολιτικό, πολιτιστικό κλίμα ο Μάης του 68 στο Παρίσι, είναι μια τομή ιστορική, εξαιρετικού ενδιαφέροντος. Μια πνευματική εξέγερση που έθεσε σε αμφισβήτηση όλες τις απόψεις, όλες τις θέσεις -ακόμη και τις πιο προοδευτικές.

Ρεαλισμός και φαντασία
Αν θέλαμε, λοιπόν, να κατατάξουμε τον Παρισινό Μάη στις επαναστάσεις, αυτή την επανάσταση θα την ονομάζαμε επανάσταση της αμφισβήτησης του δυτικού πολιτισμού στο σύνολό του. Μια αυθόρμητη επανάσταση εξοπλισμένη μόνον με φαντασία. Τα συνθήματα του Μάη δεν ήταν μαρξιστικά. Ήταν ποιητικά. Σουρεαλιστικά. «Κάτω από το λιθόστρωτο, η παραλία», «Απαγορεύονται οι απαγορεύσεις», «Να είστε ρεαλιστές: να ζητάτε το αδύνατο». Σήμερα, από τον Μάη του 68 δεν φαίνεται να έμεινε σχεδόν τίποτε. Παρά την πλατειά του εμβέλεια και τη μαζικότητά του έσβησε γρήγορα. Εκ πρώτης όψεως. Μπορεί να είμαστε πια πολύ μακριά από την εποχή που έγραψε το σύνθημα «η φαντασία στην εξουσία»... Μπορεί η πρωταγωνιστές του να χάθηκαν ή να προσαρμόστηκαν... Μπορεί να επιστρέψαμε στην καπιταλιστική... ομαλότητα, όμως η γοητεία του Μάη επιζεί.

Ακόμη κι αν σήμερα ο Μάης του 68 συνεχίζει να υπάρχει ως νοσταλγία, αυτή η νοσταλγία είναι κληροδότημα πολύτιμο. Μια θύμηση που ταυτίζεται με τη νιότη όλων των νέων σε κάθε εποχή. Το μάθημα του Μάη του 68, ότι τίποτα δεν είναι αδύνατο, είναι μάθημα ζωής.

*από την εφημ. "Η" 3/5/2008