Μεταναστευτικός Κώδικας ή Καλωσήρθατε στο βασίλειο της πραγματικότητας

Της Βασιλικής Κατριβάνου

Καλωσορίζουμε την κυβέρνηση στην προσπάθειά της για μια ρεαλιστική διαχείριση της πραγματικότητας, από την ακροδεξιά προπαγάνδα και την ιδεοληψία των κλειστών συνόρων. Πώς θα σφραγίσουμε τα σύνορά μας όταν η χώρα έχει τόσο εκτεταμένη ακτογραμμή, τόσες χιλιάδες θαλάσσια και χερσαία σύνορα, όταν οφείλουμε να αφήνουμε διόδους και να δεχόμαστε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο, όταν η μετανάστευση είναι ένα διεθνές φαινόμενο ανά τους αιώνες που θα συνεχίζεται, γιατί οι άνθρωποι θα φεύγουν πάντα από πολέμους και φτώχεια, όταν η Ελλάδα δεν μπορεί να απελαύνει σωρηδόν και αδιακρίτως γιατί δεν έχει διμερείς σχέσεις με πολλά από τα κράτη προέλευσης, ή πολλά από τα κράτη αυτά είναι στη δίνη του πολέμου.

Καλώς ήρθατε λοιπόν, καλώς ήρθαμε, στο βασίλειο της πραγματικότητας της διαχείρισης του μεταναστευτικού ζητήματος. Το νομοσχέδιο αυτό βάζει μια τάξη στη διάσπαρτη μεταναστευτική νομοθεσία, εστία πολυνομίας και ανομίας συνάμα και ανασφάλειας δικαίου όλου του προηγούμενου διαστήματος. Ο κόσμος δεν ήξερε τι τους ξημερώνει στην κυριολεξία. Έχουμε αργήσει και τα προβλήματα που έχουν δημιουργηθεί λόγω αυτής της κατάστασης πολ είναι μεγάλα.

Οι επιπτώσεις της μέχρι σήμερα ανομίας-ανασφάλειας δικαίου

Οι επιπτώσεις στη ζωή χιλιάδων μεταναστών και στο σύνολο της κοινωνίας μας είναι τραγικές. Γιατί η παρατεταμένη απουσία νομικού πλαισίου για τη ρύθμιση της διαμονής χιλιάδων μεταναστών που είναι ενταγμένοι, ζούν, εργάζονται και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας και της κοινωνικής λειτουργίας, έχει δημιουργήσει αδιέξοδα, ανασφάλεια και, εν τέλει, βιοτική αβεβαιότητα που θίγει βάναυσα την κοινωνία μας στο σύνολό της. Περίπου 100.000 άνθρωποι έχουν εκπέσει από την τροχιά της νομιμότητας λόγω της ανεργίας και της έλλειψης ενσήμων, παρόλο που είναι ενταγμένοι στην ελληνική κοινωνία, που μεγαλώνουν τα παιδιά τους και τα παιδιά μας, κρατάνε τους γέροντές τους και τους δικούς μας, κάνουν τις γεωργικές δουλειές και διατηρούν ζωντανά τα χωριά μας αποτρέποντας την ερήμωση. Άνθρωποι σαν όλους μας.

Τα αδιέξοδα αυτά δεν αντιμετωπίστηκαν -ούτε βέβαια αντιμετωπίζονται-, με τις παράνομες κατασταλτικές πολιτικές εντυπωσιασμού, που εφαρμόζει και προωθεί η κυβέρνηση στο όνομα της αντιμετώπισης του μεταναστευτικού.

Γιατί, τι πρόσφερε στην κοινωνία μας η περιβόητη επιχείριση Ξένιος Δίας; Το βάρος και την αθλιότητα της κράτησης σε απάνθρωπες συνθήκες, χιλιάδων ανθρώπων, που στην πλειοψηφία τους θα αφεθούν, μετά από μήνες, ελεύθεροι, γιατί δεν είναι δυνατό να απελαθούν. Οι άνθρωποι αυτοί θα μείνουν, λοιπόν, πάλι χωρίς χαρτιά, για να τροφοδοτήσουν ένα νέο φαύλο κύκλο μελλοντικής σύλληψης και κράτησής τους. Με τέτοιες πρακτικές δεν αντιμετωπίζεται το μεταναστευτικό ζήτημα, ούτε βέβαια με τις παράνομες πολιτικές αποτροπής και επαναπροώθησης στα σύνορά μας, προσφύγων και μεταναστών που πνίγονται στο Αιγαίο, όπως στην πρόσφατη τραγωδία στο Φαρμακονήσι, και χάνονται στον Έβρο. Το αποτέλεσμα της πολιτικής των “κλειστών” συνόρων όχι μόνο δεν εισφέρει τίποτα για τη ρύθμιση του μεταναστευτικού ζητήματος, αλλά κοστίζει σε ανθρώπινες ζωές.

Δεν είναι αυτές ρεαλιστικές και αποτελεσματικές λύσεις για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού ζητήματος και το γνωρίζετε και εσείς. Μόνος ρεαλιστικός και ανθρώπινος μαζί δρόμος για την ρύθμιση του μεταναστευτικού είναι η κοινωνική ένταξη των μεταναστών. Μόνο η πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά της παιδείας, της υγείας και της εργασίας δημιουργεί ανθρώπους ορατούς και όχι στο περιθώριο και θυμωμένους. Δημιουργει όρους ασφάλειας για όλους και όρους κοινωνικής συνοχής.

Μια γενική παρατήρηση για το νομοσχέδιο: μοχλός παράκαμψης δύο κομβικών ζητημάτων

Το νομοσχέδιο, πέρα από τα επιμέρους θετικά και αρνητικά, που θα αναπτύξω στη συνέχεια, έχει για μας ένα πολύ βασικό πρόβλημα: χρησιμοποιεί τον θεσμό των αδειών επί μακρόν διαμένοντας ως μοχλό για να παρακάμψει δύο κεφαλαιώδη ζητήματα: τα ζητήματα της ιθαγένειας και της νομικής τακτοποίησης μεταναστών που βρίσκονται από το 2005- όταν έγινε η τελευταία νομιμοποίηση.

Αυτό αποτελεί βασικό, δομικό πρόβλημα, που υπερβαίνει το νομοσχέδιο, και συνδέεται με τη γενικότερη πολιτική της κυβέρνησης. Και σχετικοποιεί τα θετικά του νομοσχεδίου, γιατί ασφαλώς μεταναστευτική πολιτική χωρίς βούληση και ρύθμιση των ζητημάτων της ιθαγένειας και μιας πάγια πολιτικής τακτοποίησης ανθρώπων που έχουν μεταφέρει εδώ το βιός τους δεν νοείται.

Άδειες επί μακρόν διαμένοντος

Όσον αφορά τα παιδιά, την δεύτερη γενιά μεταναστών, δίνετε άδειες επι μακρόν διαμενόντων, μια ανάσα πενταετούς άδειας με την ενηλικίωση σε παιδιά που πήγανε σε ελληνικό σχολείο. Ρύθμιση εξόχως σημαντική, διότι τα παιδιά αυτά τίθενται εκτός νομιμότητας ως σήμερα και είναι πολλά. Αλλά δεν θα έπρεπε κανονικά να συζητάμε για το καθεστώς τους στον Μεταναστευτικό Κώδικα, αλλά στον Κώδικα Ιθαγένειας. Γιατί δεν είναι ανεκτό μια ευνομούμενη Πολιτεία να αντιμετωπίζει ως μετανάστες τη δεύτερη γενιά μεταναστών, τα παιδιά που γεννήθηκαν εδώ, που φοιτούν ή φοίτησαν σε ελληνικό σχολείο, που ενισχύουν το επιστημονικό και εξειδικευμένο δυναμικό της χώρας, τονώνουν την παραγωγική διαδικασία, που είναι πλούτος για τη χώρα, που είναι παιδιά μας.

Δεν γίνεται μια πολιτεία να χρησιμοποιεί το δίκαιο αλλοδαπών αντί για το δίκαιο ιθαγένειας. Τόσο απλά.

Η μη επαναφορά στη νομιμότητα των ανθρώπων που έχασαν τη νομιμότητα λόγω κρίσης

Το νομοσχέδιο επίσης τακτοποιεί χρόνιες εκκρεμότητες με άδειες επι μακρόν διαμενόντων. Ωστόσο, εκεί που πάει να κάνει το καλό, η κυβέρνηση δείχνει τα όριά της: το σχέδιο νόμου δεν προβαίνει στις απαραίτητες ρυθμίσεις αποκεντρωμένης και βελτιωμένης λειτουργίας μιας πάγιας διαδικασίας τακτοποίησης χιλιάδων ανθρώπων δια του μηχανισμού των λεγομένων αδειών «εξαιρετικών λόγων». Δεν αντιμετωπίζει με τη δέουσα ευθύνη την ανάγκη επαναφοράς στη νομιμότητα ανθρώπων που έχασαν το καθεστώς διαμονής λόγω κρίσης. Αυτό είναι μείζον θέμα, καθώς ένας πολύ μεγάλος αριθμός (δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι) που ως το 2009 ήταν νόμιμοι, πλέον δεν είναι, λόγω ανεργίας. Επίσης, ακόμη πιο μεγάλος αριθμός βρίσκεται σε κατάσταση απόλυτης βιοτικής ανασφάλειας, καθώς δεν ξέρει αν τελικώς οι αιτήσεις ανανέωσης των αδειών του θα γίνουν δεκτές.

Έτσι, το σχεδίο νόμου ματαιώνει τις προσδοκίες χιλιάδων ανθρώπων και της ελληνικής κοινωνίας, αφού δεν δίνει ευκαιρία νομιμοποίησης στους μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα μας μετά το 2005, που έγινε η τελευταία νομιμοποίηση και οι οποίοι, ενώ επί τόσα χρόνια έχουν δημιουργήσει σοβαρούς κοινωνικούς και βιοτικούς δεσμούς με τη χώρα, θα παραμείνουν εκτός νομιμότητας. Και αναρωτιόμαστε: πώς θα προωθηθεί η ένταξη, αν αποκλεισθεί από τη νομιμότητα ένας μεγάλος αριθμός μεταναστών που ζουν και εργάζονται και αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της παραγωγικής διαδικασίας και της κοινωνικής λειτουργίας;

Και εσείς, άλλωστε, έχετε αναγνωρίσει αυτή την επιτακτική αναγκαιότητα νομιμοποίησης των ανθρώπων αυτών, σε διάφορες αποσπασματικές και έκτακτες ρυθμίσεις.

Για παράδειγμα, η ρύθμιση για την έκτακτη νομιμοποίηση συνοδών αναπήρων με υψηλά ποσοστά αναπηρίας, που υιοθετήσατε μέσα στην προηγούμενη χρονιά.

Επίσης, η πρόσφατη πρόταση, για την προσωρινή νομιμοποίηση και ρύθμιση του εργασιακού καθεστώτος των εργατών γης, που κατατέθηκε ως τροπολογία και από Βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας. Και κατατέθηκε γιατί η κατάσταση σε κάποιους νομούς είναι πλέον αδιέξοδη για την παραγωγική διαδικασία. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά στους αλλοδαπούς εργάτες γης, κατά τη διάρκεια των τελευταίων μηνών, μετά τα αιματηρά επεισόδια στην Μανωλάδα, οι βουλευτές όλων των κομμάτων στις αγροτικές περιοχές, οι εκπρόσωποι των γεωργικών συλλόγων και των συνεταιρισμών, του Υπουργείου Εργασίας, του ΙΚΑ, του ΣΕΠΕ, του ΟΑΕΔ, του ΟΓΑ, συνδικάτων και οργανώσεων δικαιωμάτων, αναγνωρίζουν την ανάγκη εγγύησης των εργασιακών, δικαιωμάτων των μεταναστών εργατών γης. Και μέσω αυτών, την καταπολέμηση της αδήλωτης εργασίας και της εργασιακής εκμετάλλευσης.

Νομιμοποίηση: μια αναγκαιότητα. Διεθνή παραδείγματα: Ιταλία-ΗΠΑ

Η νομιμοποίηση των μεταναστών που έχουν δημιουργήσει σοβαρούς κοινωνικούς και βιοτικούς δεσμούς με τη χώρα μας είναι θέμα ανθρωπιάς και ρεαλισμού. Είναι μια δοκιμασμένη συνταγή επιτυχίας, που ακολουθείται, και εν μέσω κρίσης, από χώρες του νότου της ΕΕ ,με πρόσφατο παράδειγμα την περίπτωση της Ιταλίας που, το φθινόπωρο του 2012, προέβη σε διαδικασία νομιμοποίησης, με εν δυνάμει επωφελούμενους 500.000 μετανάστες. Και βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί η πρόσφατη δρομολόγηση από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, όχι απλά της νομιμοποίησης του καθεστώτος παραμονής, αλλά και της χορήγησης ιθαγένειας δυνητικά σε 12 εκατομύρια μετανάστες χωρίς χαρτιά. Αυτά είναι στοιχειώδεις μέριμνες πολιτικού ρεαλισμού και κοινωνικής ευθύνης, που δεν αφορούν ούτε τη Δεξιά ούτε την Αριστερά και το γνωρίζετε. Όταν μια χώρα δέχεται ακανόνιστα μετανάστες, όπως όλος ο ευρωπαϊκός Νότος, κάποια στιγμή αναγνωρίζει την ανάγκη να θεσμοποιήσει την πραγματικότητα. Αυτό κάνετε με το παρόν νομοσχέδιο και εμείς το καλωσορίζουμε. Αλλά το κάνετε σπαγγοραμένα και ανεπαρκώς.

Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ

Εμείς θα επιμείνουμε στο γενναιόδωρο πάγιο άνοιγμα σε νομική τακτοποίηση, γιατί είναι κομβικής σημασίας, και γιατί αλλιώς δε νοείται μεταναστευτικός νόμος. Θα καταθέσουμε τις προτάσεις μας κατά την εξέλιξη της διαδικασίας.

Θα υποστηρίξουμε επίσης την ενίσχυση των θετικών διατάξεων προς την κατεύθυνση της ένταξης, που εισάγονται με το σχέδιο νόμου, όπως:

· Τη μεταβατική ρύθμιση, για επαναφορά στη νομιμότητα των μεταναστών που εξέπεσαν από αυτή για διάφορους λόγους.

· Η χορήγηση της άδειας επί μακρόν διαμένοντος στους ενήλικες μετανάστες δεύτερης γενιάς.

· Την διεύρυνση των ανθρωπιστικών λόγων για άδεια διαμονής.

· Την ελευθερία μετακίνησης των μεταναστών, έστω με τη μορφή της άδειας του επί μακρόν διαμένοντος, στις χώρες της ΕΕ και για εργασία.

Κυρίως όμως θα υποβάλλουμε τροπολογία που θα καλύπτει το μέλλον των παιδιών που κατά την άποψή μας δικαιούνται ελληνικής ιθαγένειας και σεις με την κοντόθωρη ιδεολογικά αντιδραστική και κοινωνικά ανάλγητη πολιτική σας τους στερείτε.

Εισήγηση της Βασιλικής Κατριβάνου στη συζήτηση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης για το ν/σ του Υπουργείου Εσωτερικών “Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης”.

Βασιλική Κατριβάνου 

REDNotebook