Πλανήτης ΓΗ
Παλιά ο Λαρς πουλούσε ναρκωτικά και ξυλοκοπούσε άτομα. Πριν από δύο χρόνια συνελήφθη με 360 γραμμ. χασίς και καταδικάστηκε σε τεσσεράμισι χρόνων φυλάκιση. Αρχικώς οδηγήθηκε σε ίδρυμα υψίστης ασφαλείας στο Οσλο, αργότερα μεταφέρθηκε στο νησί των 2,6 τετρ. χλμ., το Μπαστόι, καταμεσής στο φιορδ του Οσλο. Εδώ δεν υπάρχουν φράχτες, κάγκελα και κελιά, αλλά ένα γραφικό αγρόκτημα με οικισμό ξύλινων κτιρίων, μια εκκλησία από κόκκινα τούβλα κι ένα μπακαλικάκι. Εδώ, μαζί με άλλους 114 συγκρατούμενους, που φροντίζουν κότες, άλογα, χοίρους, ο Λαρς εκτίει την ποινή του. Μία ποινή αλλιώτικη από τις άλλες αλλού.
Η φυλακή στο Μπαστόι δεν έχει πολλά κοινά με τις άλλες πέντε «ανοιχτές» φυλακές της Νορβηγίας. Εδώ οι κρατούμενοι έχουν αναλάβει εργασίες κατά τη διάρκεια της ημέρας, ενώ στον ελεύθερο χρόνο τους μπορούν να επιλέξουν διάφορα σπορ. Επιπλέον, οι φρουροί είναι άοπλοι και ο διευθυντής τούς φέρεται μάλλον σαν προστατευτικός ψυχοθεραπευτής παρά ως επικεφαλής σωφρονιστικού ιδρύματοςΗ φυλακή του Μπαστόι δεν έχει πολλά κοινά με τις άλλες πέντε, αποκαλούμενες «ανοιχτές» φυλακές της Νορβηγίας. Γιατί εδώ, μετά τις εργασίες που έχει αναλάβει ο καθένας κατά τη διάρκεια της μέρας, υπάρχει σ' ένα πρόγραμμα ελεύθερου χρόνου η δυνατότητα επιλογών μεταξύ τένις, ποδοσφαίρου, χόκεϊ, βόλεϊ, τζόγκινγκ, ακόμη και σκι! Πρόκειται για φυλακή ή για ένα δημιούργημα της φαντασίας;Ο διευθυντής Οϊβιντ Αλνες προτιμά να μιλά για το «αίσθημα ευθύνης» που δείχνουν όλοι απέναντι στους κρατούμενους, παραχωρώντας τους όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ελευθερία. Στο γραφείο του διακρίνονται εγχειρίδια και βιβλία τόσο για γνωστική ψυχολογία όσο και του Κ. Μαρξ, ενώ ράφια και υπολογιστής είναι καλυμμένα με κίτρινα χαρτάκια σημειώσεων -«να συζητήσω με τον Ντάνιελ για...», «ο Λέιφ δείχνει απαθής, να τον αποσπάσουμε από την αυτοαπομόνωσή του». Ο Αλνες κρατά λεπτομερείς σημειώσεις για όλους τους τροφίμους του Μπαστόι, διευκρινίζοντας ότι «προσπαθούμε να προσεγγίσουμε καθέναν προσωπικά, να κερδίσουμε την εμποστοσύνη του προκειμένου να δημιουργήσουμε δεσμούς». Η θεωρία του είναι πως η συμπεριφορά με επαρκή σεβασμό στους κρατουμένους θα επιδράσει θετικά, ώστε μετά την απόλυσή τους να συμπεριφέρονται κι αυτοί αναλόγως στους συνανθρώπους τους».Οπως αναφέρεται σε πρόσφατο δημοσίευμα της γερμανικής «Ζιντόιτσε Τσάιτουνγκ», στην πραγματικότητα ήδη από την άφιξή τους στο Μπαστόι δεν υπάρχουν πολλά που να μην είναι γνωστά στον Αλνες σχετικά με τον καθένα ξεχωριστά -νούμερο υποδημάτων, παιδικά χρόνια, αλλεργίες. Ο Αλνες υποδέχεται όλους τους νεοαφιχθέντες με χειραψία και συστήνεται με το μικρό του όνομα. Αυτό ήδη προκαλεί την πρώτη έκπληξη. Δεν είναι και το ευκολότερο πράγμα να αντιμετωπίζει κανείς τέτοια συμπεριφορά σε φυλακή, πολύ λιγότερο την εμπιστοσύνη. «Για τους πιο πολλούς το πρώτο δίμηνο είναι το δυσκολότερο», τονίζει η Κρίστελ Σιντάλ, που εδώ και δύο χρόνια είναι στέλεχος της συνολικώς πενταμελούς άοπλης φρουράς, που περιπολεί στο νησάκι. Ιδιαιτέρως όσοι έχουν περάσει αρκετό καιρό σε συμβατικές φυλακές, έχουν συνηθίσει σε μια αδράνεια, απάθεια και απομόνωση. Μερικοί έχουν μάθει και να εκτιμούν τη μοναξιά της φυλακής -ωστόσο όσοι έρχονται στο Μπαστόι για να «αράξουν» γρήγορα ξαναστέλνονται πίσω. Μόνον όποιος συμμετέχει στην κοινωνική ζωή και αποζητεί επικοινωνία με συγκρατούμενους και προσωπικό καταφέρνει να προσαρμοστεί· και μένει. Πρόκειται για ένα είδος ψυχολογικής πίεσης, πρωτοποριακής για δεδομένα φυλακών.Στα 12 χρόνια θητείας του ο Αλνες έχει ζήσει μόνον μια προσπάθεια απόδρασης -ένας τρόφιμος πήρε βαρκάκι από τη μικρή αποβάθρα και κατάφερε με τα κουπιά να φτάσει στην απέναντι ακτή. Εμεινε εκεί μια βδομάδα· μετά επέστρεψε στο Μπαστόι. Εάν η παραμονή στο συγκεκριμένο ίδρυμα βοηθά τους τροφίμους του να μην υποτροπιάσουν μετά την απόλυσή τους, δεν είναι σαφές, καθώς λεπτομερείς στατιστικές δεν υπάρχουν. Μόλις πριν από μερικές εβδομάδες η γειτονική Ανώτατη Σχολή στο Οστφολντ ξεκίνησε τη συλλογή στοιχείων για μια σχετική μελέτη -ωστόσο ο Αλνες είναι πεπεισμένος ότι το ποσοστό υποτροπής είναι μικρότερο του 40%, όπως δηλώνει στη γερμανική εφημερίδα. Ν' αναφερθεί συγκριτικά, πως το αντίστοιχο ποσοστό υποτροπής ατόμων που προέρχονται από συμβατικές φυλακές κυμαίνεται γύρω στο 65%.Αυτό δεν σημαίνει πως και στο Μπαστόι δεν φιλοξενούνται «βαριές περιπτώσεις» -δολοφόνοι, παιδόφιλοι, βιαστές. Ο μέσος όρος ποινής τροφίμων στο Μπαστόι είναι πεντέμισι χρόνια -και σε μία χώρα όπου έχει καταργηθεί τόσο η θανατική ποινή όσο και η ισόβια κάθειρξη, για να έχει καταδικαστεί κάποιος σε τόσα χρόνια πρέπει να έχει διαπράξει κάτι πολύ σοβαρό. «Ολοι μπορούν ν' αλλάξουν» υποστηρίζει ο Οϊβιντ Αλνες -κι αυτό αποτελεί σταθερή πεποίθησή του. Κάποτε ανάμεσα στους τροφίμους βρέθηκε κι ένας άνδρας που είχε διαμελίσει δύο άλλους με πριόνι και τους είχε καταψύξει. Ο Αλνες τον κοίταξε για λίγο στα μάτια και τον έστειλε στο δάσος για δουλειά -με ένα πριόνι! *
Επιμέλεια: ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ
*από την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 03/06/2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου