Η μεταμόρφωση της πόλης από το 1855 ως το 1955
Ηταν μικρή, σχεδόν στο μέγεθος ενός χωριού. Οι δρόμοι της ήταν χωμάτινοι, οι υποδομές κοινής ωφελείας άγνωστες και το μόνο που σηματοδοτούσε τη διαφορετικότητά της ήταν οι αρχαιότητες, σκορπισμένες κυριολεκτικά σε κάθε σημείο της. Η Αθήνα των μέσων του 19ου αιώνα, έχοντας βγει από σκλαβιά αιώνων και από έναν ισοπεδωτικό πόλεμο, μόλις άρχιζε να δημιουργεί την αστική της ταυτότητα.
Στην έκθεση φωτογραφιών που προέρχονται από τη Συλλογή Κωνσταντίνου Τρίπου και παρουσιάζονται στο Μουσείο Μπενάκη η καταγραφή των αλλαγών στο αστικό τοπίο της Αθήνας αρχίζει από εκείνη την εποχή για να συνεχιστεί ως τα μέσα του 20ού αιώνα. 
Πρόκειται για ένα φωτογραφικό ταξίδι, μέσα από σπάνιο υλικό, στις «Μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου της Αθήνας», όπως είναι ο τίτλος της έκθεσης, που ξεκινά το 1855 και φθάνει ως το 1955. Μια περιήγηση που ξαφνιάζει, αν και όχι πάντα ευχάριστα. Γιατί οι αλλαγές κάποτε έγιναν με κόστος...
«Οι παλαιές φωτογραφίες πάντα μας εκπλήσσουν εξαιτίας των ραγδαίων αλλαγών που υφίσταται το αστικό τοπίο, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για την Αθήνα, που μέσα σε λίγα χρόνια από κωμόπολη πήρε τον τίτλο της πρωτεύουσας του νεοελληνικού κράτους και στη συνέχεια μετατράπηκε σε μεγαλούπολη» σημειώνει η καθηγήτρια της Αρχιτεκτονικής Σχολής στο ΕΜΠ και υπεύθυνη των Αρχείων Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη κυρία Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη στον πρόλογο της έκδοσης που συνοδεύει την έκθεση.
Η οδός Αιόλου (περ. 1900).
«Η πρώτη εξ αριστερών οικία είναι η αγορασθείσα υπό της Εθνικής Τραπέζης εις την οδόν Αιόλου τοιαύτη, ήτις μεταξύ του 1850 και 1865 ήτο το Ξενοδοχείο της Αγγλίας του Φρ. Φεράλδη και κατόπιν το “Εμπορικόν Λύκειον του Π. Αντωνιάδη” και κατεδαφίσθη τω 1900»
Στις φωτογραφίες που άρχισε να συλλέγει από το 1920 και επί μισό αιώνα ο Κωνσταντίνος Τρίπος (1880-1977), διαβλέποντας έγκαιρα την τεκμηριωτική σημασία τους, καταγράφονται όλα τα στάδια των «μεταμορφώσεων». Τα αρχαία μνημεία μονοπωλούν κατ΄ αρχάς το ενδιαφέρον των φωτογράφων, η Αθήνα περιορίζεται γύρω από την Ακρόπολη και τα πρώτα νεοκλασικά προβάλλουν ολοκαίνουργια. Στις αρχές του 20ού αιώνα η πόλη ορίζεται γύρω από την Ομόνοια, υπάρχουν εμπορικοί πάροδοι- οι διαμορφωμένες πλέον λεωφόροι Σταδίου και Πανεπιστημίου-, το Στάδιο, ενώ καταγράφονται και οι παρυφές της (Σχολή Ευελπίδων, Αμπελόκηποι, Παγκράτι)
Η λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας (περ. 1925)
με την οικία Ράλλη-Σκαραμαγκά (πιθανόν έργο του Αριστοτέλη Ζάχου), που κατεδαφίστηκε το 1955 και στη θέση του κτίστηκε πολυώροφο κτίριο το οποίο στεγάζει το υπουργείο Εσωτερικών. Δεξιά της, η οικία Χαροκόπου-Εμμανουήλ Μπενάκη (σήμερα Μουσείο Μπενάκη), έργο του Αναστάση Μεταξά αλλά και τα προάστια (Κηφισιά, Νέο Φάληρο, Τατόι).
Ο Κωνσταντίνος Τρίπος, πέραν της συλλογής υλικού (φωτογραφίες, λευκώματα, επιστολικά δελτάρια), δεν παρέλειψε ποτέ την ταξινόμησή του, τον σχολιασμό και τον εμπλουτισμό του με πληροφορίες. Ας σημειωθεί ότι το 2005 η κόρη του κυρία Κλειώ Τρίπου-Μποσταντζόγλου εμπιστεύθηκε αυτή τη συλλογή στο Μουσείο Μπενάκη. «Συλλογή που δημιουργήθηκε με εκπληκτική γνώση, μοναδική συναίσθηση ευθύνης και συστηματική αναζήτηση» όπως σημειώνει ο διευθυντής του μουσείου κ. Αγγελος Δεληβορριάς . Η έκθεση θα διαρκέσει ως τις 14 Ιουνίου.
* ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ Τετάρτη 13 Μαΐου 2009 από την εφημερίδα "ΤΟ ΒΗΜΑ"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου