Το κτίριο στον αριθμό 8 της οδού Ευριπίδου μού υπενθυμίζει, κάθε φορά που το βλέπω, ότι λίγα αρμονικά νεοκλασικά σπίτια έχουν επιζήσει στην καρδιά της εμπορικής Αθήνας. Το παρατηρώ συχνά καθώς είναι πολύ κοντά στην πλατεία Κλαυθμώνος, ανάμεσα σε παλιά μαγαζιά, κοντά στη Σοφοκλέους, στους Αγίους Θεοδώρους, δίπλα σε όλον εκείνον τον κόσμο, που είναι παλιός όσο και ζωντανός, κομμάτι μιας πόλης που υπήρξε. Θα το δείτε κλειστό και χωρίς ζωή, αν και φαίνεται γερό και δίχως αμφιβολία στην εποχή του θα ήταν καλοχτισμένο. Εχει επιζήσει η πινακίδα «Εμμ. Μεγαλοοικονόμου, 1932» πάνω από δύο ημιτοξωτά θυρώματα που μαρτυρούν την ύπαρξη εμπορικής δραστηριότητας από τότε που υπάρχει το κτίριο. Είναι κεραμοσκέπαστο, τυπικά αθηναϊκό, δίπλα σε ένα επίσης παλαιό σπίτι, με κεραμίδια και αυτό, μικρότερο και νεότερο, ανακαινισμένο εκείνο και βαμμένο με ζωηρό χρώμα, που υπογραμμίζει ακόμη περισσότερο την εγκατάλειψη του μεγάλου σπιτιού στον αριθμό 8.
Είναι το παλαιότερο κτίριο σε όλο το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Αριστείδου - Σοφοκλέους - Αιόλου και Ευριπίδου.
Πώς θα ήταν άραγε όταν το μεγάλο αυτό τετράγωνο ήταν γεμάτο μαγαζιά και αποθήκες, και σπίτια στους ορόφους, και υπόγεια γεμάτα βαρέλια και καφάσια, και σκάλες κρυφές και φανερές, σκάλες μαρμάρινες, ξύλινες και σιδερένιες, που ανέβαιναν και κατέβαιναν νυχθημερόν αφεντικά και παραγιοί, υπηρέτριες και μάστορες, για να φορτώσουν, να ξεφορτώσουν, να καθαρίσουν, να κλειδώσουν και να ξεαμπαρώσουν; Ολη αυτή η κυψέλη, η μυρμηγκοφωλιά, της παλιάς, εμπορικής Αθήνας επιζεί κομμάτι κομμάτι, σκόρπια και εμφανώς τραυματισμένη. Αλλά η πόλη συνεχίζει, όσο και όπως μπορεί...
Ξανακοιτώ το σπίτι και παρατηρώ ότι ο τελευταίος όροφος μπορεί να προστέθηκε αργότερα, όπως συνέβαινε σε πάμπολλα νεοκλασικά σπίτια στις δεκαετίες του ’10, του ’20 και του ’30. Σε κάθε περίπτωση, εκπέμπει αρμονία και γαλήνη, με καθαρές ήρεμες γραμμές, και αρχοντιά μακριά από εκζήτηση και επίδειξη. Είναι ένα σπίτι της Αθήνας, από εκείνα που φέρουν την ιδρυτική ιδέα της νέας πόλης. Αλλά για την ιστορία της πρωτεύουσας ήταν και αυτό κάποτε, ίσως γύρω στο 1900, ένα καινούργιο σπίτι, ένα από τα πολλά που φύονταν ολόδροσα στη νέα Αθήνα με σκοπό να σαρώσουν το παρελθόν της μικρής πόλης. Λίγο έχει μελετηθεί το εύρος των κατεδαφίσεων και των επεκτάσεων και των μετατροπών της περιόδου 1900-1920, όταν πολλά από τα σπίτια που γνώρισαν οι «παλιοί» επί Οθωνος και Χαριλάου Τρικούπη, αργότερα, έπεφταν και έδιναν τη θέση τους σε πιο μοντέρνα και περίτεχνα νεοκλασικά σπίτια. Ισως ένα από αυτά να ήταν και το σπίτι στον αριθμό 8 της οδού Ευριπίδου.
Εκφράζει, πάντως, εκείνο τον δυναμισμό της αγοράς γύρω από την Αιόλου και τη Σοφοκλέους, με την Ευριπίδου να είναι μια χαρακιά από την οποία περνούσαν οι πάντες. Πιο κάτω, γωνία Ευριπίδου και Αιόλου ήταν η κατοικία του βουλευτή και υπουργού Πέτρου Δηλιγιάννη (1812-1872), ένα από τα θεσπέσια νεο-αναγεννησιακά σπίτια, σχεδιασμένο το 1851 από τον αρχιτέκτονα Λύσανδρο Καυταντζόγλου, και ολόγυρα ήταν κι άλλα αστικά σπίτια μαζί με όλα τα καλά καταστήματα τροφίμων. Και από κοντά όλα όσα έσερνε η παλιά Αθήνα: τα «απεχθούς» μορφής κρεοπωλεία, με τα αίματα να ρέουν στον δρόμο, αλλά και τα γοητευτικά, μισοφωτισμένα ημιυπόγεια, με τα πάσης φύσεως αγαθά, τα παπλώματα, τα υφάσματα, τα ψιλικά.
Ξανακοιτώ το παλιό, ψηλό σπίτι της Ευριπίδου 8 και εκτιμώ και πάλι την αξιοπρέπεια στην οργάνωση της μορφής του, στην ηρεμία με την οποία εκπέμπει την ταυτότητά του στην κίνηση του δρόμου.
______________
